Συστάσεις ΟΗΕ σε Ελλάδα για Ανθρώπινα Δικαιώματα

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
από την ιστοσελίδα του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ)

31 Αυγούστου 2009

Συστάσεις ΟΗΕ σε Ελλάδα για μειονότητες, Ρομά, ρατσιστικές οργανώσεις
και ΜΜΕ, και αιτούντες άσυλο

Οι συνεργαζόμενες μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) Ελληνική Ομάδα για τα Δικαιώματα των Μειονοτήτων (ΕΟΔΜ) και Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) με ικανοποίηση πληροφορήθηκαν τις «Καταληκτικές παρατηρήσεις της Επιτροπής για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων για την Ελλάδα» που δημοσιοποιήθηκαν κατά την τελευταία συνεδρίαση της Επιτροπής του ΟΗΕ για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων στις 28 Αυγούστου 2009. Στη συνέχεια παρουσιάζουν με σχόλιά τους τις παρατηρήσεις αυτές και δημοσιεύουν σε δική τους μετάφραση τη σχετική περίληψη της Υπηρεσίας Τύπου του ΟΗΕ –που αναφέρεται σε πολλά αλλά όχι όλα τα σημεία των Παρατηρήσεων της Επιτροπής- καθώς και τα κείμενα των Καταληκτικών Παρατηρήσεων της Επιτροπής για την Ελλάδα, τόσο του 2009 όσο και του 2001 (για σύγκριση). Υπενθυμίζεται πως η Επιτροπή ενημερώθηκε από τις ΜΚΟ ΕΟΔΜ, ΕΠΣΕ, Σύλλογος Επιστημόνων Μειονότητας Δυτικής Θράκης, Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Τούρκων Δυτικής Θράκης και Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch).

Σχολιασμένη παρουσίαση των καταληκτικών παρατηρήσεων

α. Επείγουσες συστάσεις

Η Επιτροπή επέλεξε μια θεματική για την οποία η Ελλάδα οφείλει να υποβάλει πληροφορίες μέσα σε ένα χρόνο (παράγραφος 26). Αφορά την κακομεταχείριση αιτούντων άσυλο και παράνομων μεταναστών συμπεριλαμβανομένων των ασυνόδευτων ανηλίκων, καθώς και ατόμων που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες όπως οι Ρομά (παράγραφοι 12 και 13). Η Ελλάδα πρέπει να λάβει μέτρα για την ανθρώπινη μεταχείριση των αιτούντων άσυλο και τον περιορισμό στο ελάχιστο της περιόδου κράτησής τους ιδιαίτερα για τους ανηλίκους. Πρέπει επίσης να πάρει μέτρα για την καταπολέμηση της κατάχρησης εξουσίας, την αποτροπή της κακομεταχείρισης, την αποτελεσματική ποινική τιμωρία των υπευθύνων και την ένταξη Ρομά στην αστυνομία.

ΕΟΔΜ και ΕΠΣΕ σημειώνουν πως το θέμα της κακομεταχείρισης αιτούντων άσυλο και παράνομων μεταναστών συμπεριλαμβανομένων των ασυνόδευτων ανηλίκων δεν ήταν στη θεματική που είχε αποστείλει η Επιτροπή στην Ελλάδα. Όμως, μετά την έκκληση των δύο ΜΚΟ και την ενημέρωση της Επιτροπής από αυτές και κυρίως από το Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων που προσκλήθηκε από ΕΟΔΜ και ΕΠΣΕ να συμμετάσχει στην ενημέρωση, η Επιτροπή ενέταξε το θέμα αυτό στην εξέταση της Ελλάδας και δεν πείστηκε από τις διαβεβαιώσεις της χώρας πως δεν υπάρχει πρόβλημα κακομεταχείρισης. Σε ότι δε αφορά την αστυνομική βία κατά Ρομά, ΕΟΔΜ και ΕΠΣΕ είχαν θέσει υπόψη της Επιτροπής σειρά σχετικών καταδικαστικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) και της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τη μη ικανοποιητική συμμόρφωση της Ελλάδας με αυτές, όπως προκύπτει από τα κείμενα της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης. Επίσης, η Επιτροπή είχε τεκμηριωμένη έκθεση των ΜΚΟ για τη γενικευμένη αρνησιδικία για τους Ρομά στην Ελλάδα. Οι διαβεβαιώσεις της χώρας πως κάθε καταγγελία ερευνάται αποτελεσματικά και αν επιβεβαιωθεί επιβάλλονται κυρώσεις και πως δεν υπάρχει γενικό πρόβλημα αλλά μεμονωμένα περιστατικά δεν έπεισαν την Επιτροπή.

β. Ιδιαίτερα σημαντικές συστάσεις

Η Επιτροπή επέλεξε μια δεύτερη θεματική την οποία τόνισε πως θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική και για την οποία η Ελλάδα οφείλει να υποβάλει αναλυτικές πληροφορίες στην επόμενη περιοδική έκθεση που πρέπει να υποβληθεί σε τέσσερα χρόνια (παράγραφος 27). Αφορά την αναποτελεσματική εφαρμογή των νόμων για την εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων (Ν. 3304/2005) και ιδίως για την ποινική δίωξη και τιμωρία των εγκλημάτων με ρατσιστικό κίνητρο (Ν. 927/79) (παράγραφοι 10, 11 και 18). Η Ελλάδα καλείται να διασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή των νόμων, την ποινική τιμωρία των υπευθύνων για εγκλήματα με ρατσιστικό κίνητρο και την αποζημίωση των θυμάτων. Στη δε επόμενη έκθεση η χώρα πρέπει να παρουσιάσει αναλυτικά στατιστικά στοιχεία για το χειρισμό των υποθέσεων του Ν. 927/79. Ειδικότερα δε, η Επιτροπή κάλεσε τη χώρα να διασφαλίσει την τιμωρία οργανώσεων και ΜΜΕ υπεύθυνων για τη διάδοση ρατσιστικών στερεότυπων και μισαλλόδοξων ρατσιστικών σχολίων και την απαγόρευση της λειτουργίας νεοναζιστικών ομάδων. Τέλος, η Επιτροπή πρότεινε να αναλάβει όλες τις υποθέσεις του Ν. 3304/2005 ο Συνήγορος του Πολίτη καθώς είναι η μόνο ανεξάρτητη αρχή.

Η απόπειρα της Ελλάδας να πείσει την Επιτροπή πως στην Ελλάδα υπάρχουν μεμονωμένα φαινόμενα ρατσισμού και δεν υπάρχουν οργανώσεις που προωθούν το ρατσισμό ούτε νεοναζιστικές οργανώσεις έπεσε στο κενό.
Η έκθεση ΕΟΔΜ-ΕΠΣΕ περιείχε αναλυτικά τεκμηριωμένα στοιχεία (με φωτογραφίες) για τη δράση του ΛΑΟΣ και της Χρυσής Αυγής, καθώς και δημοσιεύματα ΜΜΕ (κυρίως των «Ελεύθερου Κόσμου» και «Άλφα Ένα») που προφανώς η Επιτροπή έκρινε επαρκή για να εκφράσει τη σχετική ανησυχία της. Επίσης, η έκθεση περιείχε ανάλυση των δικαστικών αποφάσεων στις υποθέσεις του Ν. 927/79 τονίζοντας πως σε μόνο μία από τις περίπου 50 υποθέσεις υπήρξε καταδίκη που επιβεβαιώθηκε και στην κατ’ έφεση δίκη ενώ τα εφετεία απέβαλαν την πολιτική αγωγή (στερώντας από τα θύματα το καθεστώς του διαδίκου και την αποζημίωση). Επιπρόσθετα, υπήρχε ανάλυση της αρχικής καταδίκης και της κατ’ έφεση αθώωσης του Κώστα Πλεύρη, της αρχικής απόρριψης του αιτήματος των μηνυτών για αναίρεση και, μετά την υποβολή σχετικού ερωτήματος από την Επιτροπή του ΟΗΕ στην Ελλάδα, της υποβολής έκθεσης αναίρεσης για τους ίδιους νομικούς λόγους που είχε αρχικά απορριφθεί το αίτημα. Αναφέρονταν δε βασικές σκέψεις της έκθεσης αναίρεσης: «έλλειψη ειδικής αιτιολογίας που απαιτεί το Σύνταγµα» και «ευθεία εσφαλµένη εφαρµογή των διατάξεων του Ν.927/1979» ενώ είναι «άνευ ετέρου αυταπόδεικτο το γεγονός ότι τούτος εκ προθέσεως εξέφρασε δηµόσια απόψεις ικανές να προκαλέσουν διακρίσεις, µίσος και βία εις βάρος των Εβραίων και προσέβαλε πρόσωπα και οµάδα προσώπων λόγω της εθνοτικής τους καταγωγής». Η Ελλάδα χαρακτήρισε «θετική εξέλιξη την έκθεση αναίρεσης που θα επιτρέψει στον Άρειο Πάγο να διασφαλίσει τη σταθερή και ομοιόμορφη ερμηνεία του νόμου». Η χώρα, τέλος, παραδέχθηκε πως είναι ανεπαρκής η εφαρμογή του Ν. 3304/2005 παραθέτοντας στατιστικά στοιχεία για τις ελάχιστες μέχρι τώρα υποθέσεις, σχεδόν όλες μετά από αναφορές στο Συνήγορο του Πολίτη.

γ. Συστάσεις για τις μειονότητες

Η Επιτροπή σημείωσε την ελληνική θέση για την ύπαρξη μιας και μόνης μουσουλμανικής μειονότητας, αλλά, διαφωνώντας και πάλι όπως το 2001, υπενθύμισε δικές της γενικές συστάσεις για το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό και την απαγόρευση των διακρίσεων σε βάρος ατόμων με διαφορετική εθνική η εθνοτική καταγωγή (ανεξάρτητα αν ανήκουν σε αναγνωρισμένη ή μη μειονότητα),
καλώντας την Ελλάδα να ερευνήσει την εμφάνιση παρόμοιων διακρίσεων και να λάβει στοχευμένα μέτρα για την εξάλειψή τους (παράγραφος 8).
Η Επιτροπή γνώριζε ήδη από το 2001 τη θεσμοθετημένη διάκριση σε βάρος «αλλογενών» στο καταργηθέν Άρθρο 19 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας και τη μέχρι σήμερα μη αποκατάσταση των θυμάτων αυτής της διάκρισης (που δεν είναι μόνο δεκάδες χιλιάδες μέλη της μειονότητας της Θράκης αλλά και χιλιάδες Έλληνες Εβραίοι).
Ενημερώθηκε δε για ανάλογη διάκριση σε βάρος «μη Ελλήνων το γένος» στις διατάξεις του 1982 και 1985 για την ανάκτηση της ιθαγένειας και της περιουσίας από τους πολιτικούς πρόσφυγες της περιόδου του εμφύλιου πολέμου.

Η Επιτροπή κατέγραψε την ανησυχία της για την αναγκαστική διάλυση και άρνηση εγγραφής μερικών συλλόγων που περιλαμβάνουν στον τίτλο τους λέξεις όπως «μειονότητα», «τουρκικός/ή» ή «μακεδονικός/ή» και κάλεσε την Ελλάδα να διασφαλίσει σε πρόσωπα που ανήκουν σε κάθε κοινότητα ή ομάδα, το δικαίωμα στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι καθώς και τα πολιτισμικά τους δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος χρήσης των μητρικών γλωσσών, τονίζοντας επιπλέον πως για καθεμία από τις τρεις εθνοτικές ομάδες της μουσουλμανικής μειονότητας πρέπει να γίνει σεβαστό το δικαίωμα στην ταυτότητάς τους (παράγραφοι 9 και 15).
Η επίσημη ελληνική θέση ότι η τύχη των σωματείων που κέρδισαν σχετικές δίκες στο ΕΔΔΑ είναι στα χέρια της δικαιοσύνης δεν έπεισε καθώς οι ΜΚΟ παρουσίασαν στοιχεία σειράς πρόσφατων αποφάσεων των ελληνικών δικαστηρίων που αρνούνται να συμμορφωθούν με τις αποφάσεις του ΕΔΔΑ.

Αξιοσημείωτο είναι πως η χώρα επιχειρηματολόγησε πως βασικός λόγος απόρριψης της εγγραφής της «Στέγης Μακεδονικού Πολιτισμού» είναι η άρνηση της σλαβικής ταυτότητας από τα μέλη της και η επιμονή στη μακεδονική ταυτότητα που δημιουργεί σύγχυση με τα εκατομμύρια των Ελλήνων Μακεδόνων.
Όταν όμως ερωτήθηκε αν η χρήση ενός τίτλου «Στέγη Σλαβομακεδονικού Πολιτισμού» θα έλυνε το πρόβλημα, η Ελλάδα αρνήθηκε να δεσμευθεί επικαλούμενη τότε και λόγους δημόσιας τάξης για τη μη εγγραφή της.
Στη δε σχετική συζήτηση για τη μακεδονική μειονότητα η Ελλάδα είπε πως μέχρι πρόσφατα δεν ήταν γνωστή η ύπαρξη μακεδονικού έθνους στα Βαλκάνια ενώ σήμερα δεν υπάρχουν μακεδονικές μειονότητες στην ευρύτερη περιοχή. Για το λόγο αυτό, ζητήθηκε από τη ΠΓΔΜ να αλλάξει το όνομά της.

Η Επιτροπή έκανε και μια γενική σύσταση για το σεβασμό της θρησκευτικής ελευθερίας των μουσουλμάνων ανεξάρτητα από την εθνική ή εθνοτική ταυτότητά τους (παράγραφος 14) καθώς είχε πληροφόρηση για την απουσία τζαμιού στην Αθήνα (παρά τη διαβεβαίωση της Ελλάδας πως η ανέγερσή του έχει ξεκινήσει) και νεκροταφείου για μουσουλμάνους και την αδυναμία των μουσουλμάνων της Θράκης να επιλέξουν τους μουφτήδες και τις βακουφικές επιτροπές τους.

δ. Συστάσεις για την εκπαίδευση μειονοτήτων

Η Επιτροπή κάλεσε την Ελλάδα να βελτιώσει την ποιότητα της εκπαίδευσης για τις ευάλωτες εθνοτικές ομάδες και για τη μουσουλμανική μειονότητα, μεταξύ άλλων και με την επιμόρφωση δασκάλων που ανήκουν σε αυτές τις ομάδες, να διασφαλίσει την ύπαρξη επαρκούς αριθμού σχολείων μέσης εκπαίδευσης και την ίδρυση νηπιαγωγείων που θα διδάσκουν στη μητρική γλώσσα των μαθητών τους (παράγραφος 17).
Ήδη από το 2001 η Επιτροπή είχε συστήσει την ένταξη της μητρικής γλώσσας στην εκπαίδευση για τους Ρομά, τους Πομάκους και τους μετανάστες και το επανέλαβε ρητά για τους Ρομά («ευάλωτες ομάδες») και τις τρεις συνιστώσες της μουσουλμανικής μειονότητας. ΕΟΔΜ και ΕΠΣΕ σημειώνουν με ικανοποίηση πως
η Ελλάδα δήλωσε πως μελετά (επιτέλους) την ένταξη της πομακικής στην εκπαίδευση (αλλά όχι της μακεδονικής με όποια ονομασία, της βλαχικής ή της αρβανίτικης ή της ρομανί): όταν δε επικαλέστηκε το άγραφο χαρακτήρα της, εμπειρογνώμονας της θύμισε πως η Κύπρος έλυσε ανάλογο πρόβλημα καταγράφοντας αντίστοιχες προφορικές γλώσσες για τη διδασκαλία τους. Τέλος, σε ό,τι αφορά την ύπαρξη επαρκούς αριθμού σχολείων μέσης εκπαίδευσης και την ίδρυση νηπιαγωγείων που θα διδάσκουν στη μητρική γλώσσα των μαθητών τους, η Επιτροπή ανταποκρίθηκε σε σχετικό αίτημα των ΜΚΟ της τουρκικής μειονότητας.

ε. Συστάσεις για τους Ρομά

Η Επιτροπή εξέφρασε ανησυχίες για τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι Ρομά όσον αφορά την πρόσβαση στην εργασία, στη στέγαση, στην ιατρική περίθαλψη και στην εκπαίδευση, συνέστησε στην Ελλάδα να προχωρήσει σε αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του «Ολοκληρωμένου Προγράμματος Δράσης για την κοινωνική ένταξη των Ελλήνων Ρομά» (ΟΠΔ) σε διαβούλευση με τις εμπλεκόμενες κοινότητες και να πάρει επαρκή μέτρα για την αποτελεσματική βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Ρομά (παράγραφος 16). Ήταν μια καταλυτική συνοπτική απάντηση στην αναλυτική εκθείαση των υποτιθέμενων αποτελεσμάτων του ΟΠΔ που έκανε η Ελλάδα στην Επιτροπή όπως και σε κάθε άλλο διεθνή φορέα. ΕΟΔΜ και ΕΠΣΕ αποδόμησαν κυρίως με στοιχεία από δημόσιους φορείς το ΟΠΔ και τόνισαν πως το πρόγραμμα αυτό δεν έχει ποτέ αξιολογηθεί αντικειμενικά, εκτός από την εντελώς αρνητική ανεξάρτητη αξιολόγηση του πρώτου προγράμματος εκπαίδευσης τσιγγανόπαιδων του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (την οποία η πολιτεία και άλλοι φορείς που ασχολούνται με τους Ρομά αποσιωπούν).

στ. Συστάσεις για ΜΚΟ, ατομικές προσφυγές και διάδοση εκθέσεων και παρατηρήσεων

Η Επιτροπή συνέστησε στην Ελλάδα να διευρύνει το διάλογό της με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που εργάζονται στο πεδίο των ανθρώπινων δικαιωμάτων, και ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση των φυλετικών διακρίσεων (παράγραφος 21). Η σύσταση αυτή πιθανότατα προκλήθηκε από την πληροφόρηση της Επιτροπής πως οι ΜΚΟ που ασχολούνται ουσιαστικά με το αντικείμενο αυτό (περιλαμβανόμενων των τριών ΜΚΟ από την Ελλάδα που ενημέρωσαν την Επιτροπή) είναι αποκλεισμένες από κάθε διαβούλευση της πολιτείας αλλά και φορέων όπως η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

Η Επιτροπή συνέστησε για άλλη μια φορά να κάνει η Ελλάδα την προαιρετική δήλωση του Άρθρου 14 της Σύμβασης που θα επέτρεπε τις ατομικές προσφυγές (παράγραφος 22). ΕΟΔΜ και ΕΠΣΕ θεωρούν απίθανη παρόμοια εξέλιξη καθώς είναι προφανές από όλα τα άλλα πως θα ακολουθούσε μεγάλος αριθμός προσφυγών για παραβιάσεις της Σύμβασης.

Η Επιτροπή συνέστησε τέλος να κάνει η Ελλάδα άμεσα προσβάσιμες και διαθέσιμες στο κοινό τις εκθέσεις της κατά το χρόνο υποβολής τους, και να δημοσιοποιεί ανάλογα τις παρατηρήσεις της Επιτροπής για τις εκθέσεις αυτές στην επίσημη και σε άλλες κοινής χρήσης (άρα μειονοτικές) γλώσσες (παράγραφος 24).
ΕΟΔΜ και ΕΠΣΕ είχαν επισημάνει πως εκθέσεις και παρατηρήσεις σχεδόν όλων των οργάνων του ΟΗΕ (και του Συμβουλίου της Ευρώπης) είναι άγνωστα κείμενα στην Ελλάδα.
Η αντιπροσωπεία διαβεβαίωσε την Επιτροπή πολλές φορές πως η κυβέρνηση θα μεταφράσει, θα διανείμει και θα αναρτήσει σε ιστοσελίδες υπουργείων τις παρατηρήσεις της Επιτροπής κατά προτεραιότητα.



Περίληψη από την Υπηρεσία Τύπου του ΟΗΕ των Καταληκτικών Παρατηρήσεων της Επιτροπής για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων για την Ελλάδα

28 Αυγούστου 2009

[μετάφραση του ΕΠΣΕ στα ελληνικά από το αγγλικό πρωτότυπο διαθέσιμο στην ιστοσελίδα http://www.unog.ch/unog/website/news_media.nsf/(httpNewsByYear_en)/3AE373C232B07877C12576200052B88D?OpenDocument]

Έχοντας εξετάσει τη συνδυασμένη δέκατη έκτη έως δέκατη ένατη περιοδική έκθεση της Ελλάδας, η Επιτροπή καλοδέχθηκε τη θέσπιση νόμου για την «Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού» το 2005.
Καλοδέχθηκε επίσης την τροπολογία στον Ποινικό Κώδικα το 2008, η οποία προβλέπει ότι η τέλεση ενός αδικήματος με κίνητρο το εθνοτικό, φυλετικό ή θρησκευτικό μίσος αποτελεί επιβαρυντική περίσταση. Περαιτέρω, καλοδέχθηκε το Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Δράσης για την κοινωνική ένταξη των Ελλήνων Ρομά και το νόμο του 2005 για την ένταξη των πολιτών τρίτων χωρών που κατοικούν νόμιμα στην ελληνική επικράτεια, και αναγνώρισε τη σημασία των ειδικών μέτρων και των άλλων θετικών βημάτων που έχουν ήδη ληφθεί.

Η Επιτροπή εξέφρασε ανησυχίες, πάντως, επειδή το Κράτος μέλος δεν εφάρμοσε αποτελεσματικά τις νομικές διατάξεις που αποσκοπούν στην εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων και ιδίως όσων σχετίζονται με την ποινική δίωξη και τιμωρία των εγκλημάτων που τελούνται με ρατσιστικό κίνητρο.
Η Επιτροπή εξέφρασε ανησυχίες επίσης για τις αναφερόμενες υποθέσεις κακομεταχείρισης αιτούντων άσυλο και παράνομων μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων ασυνόδευτων ανηλίκων, και σημείωσε με ανησυχία πληροφορίες για υποθέσεις κακομεταχείρισης και υπερβολικής χρήσης βίας από την Ελληνική Αστυνομία σε βάρος προσώπων που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες, ιδίως τους Ρομά. Ενώ αναγνώρισε τη σημασία των ειδικών μέτρων που έχουν ήδη παρθεί για την κοινωνική ένταξη των Ρομά, η Επιτροπή εξέφρασε ανησυχίες τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι Ρομά όσον αφορά την πρόσβαση στην εργασία, στη στέγαση, στην ιατρική περίθαλψη και στην εκπαίδευση.

Η Επιτροπή εξέφρασε επίσης ανησυχίες από αναφορές για τη διάδοση ρατσιστικών στερεοτύπων και μισαλλόδοξων σχολίων από συγκεκριμένες οργανώσεις και ΜΜΕ κατά προσώπων που ανήκουν σε διαφορετικές εθνοτικές και φυλετικές ομάδες και απηύθυνε σύσταση στο Κράτος μέλος να λάβει αποτελεσματικά μέτρα για την τιμωρία των οργανώσεων και ΜΜΕ που είναι ένοχα τέτοιων πράξεων.

Περαιτέρω απηύθυνε σύσταση στο Κράτος μέλος να απαγορεύσει συγκεκριμένα νεοναζιστικές ομάδες από την επικράτειά του και να λάβει πιο αποτελεσματικά μέτρα για να διασφαλίσει την ανεκτικότητα απέναντι σε πρόσωπα με διαφορετική εθνοτική καταγωγή.

Η Επιτροπή εξέφρασε επίσης ανησυχίες για τη φερόμενη περιορισμένη πρόσβαση σε ποιοτική μειονοτική εκπαίδευση για την Τουρκόφωνη μειονότητα της Δυτικής Θράκης και απηύθυνε σύσταση στο Κράτος μέλος να βελτιώσει την ποιότητα της εκπαίδευσης για τις ευάλωτες εθνοτικές ομάδες και για τη Μουσουλμανική μειονότητα, μεταξύ άλλων και με την επιμόρφωση δασκάλων που ανήκουν σε αυτές τις ομάδες, να διασφαλίσει την ύπαρξη επαρκούς αριθμού σχολείων μέσης εκπαίδευσης και την ίδρυση νηπιαγωγείων που θα διδάσκουν στη μητρική γλώσσα των μαθητών τους.
Τέλος, καθώς ο Συνήγορος του Πολίτη είναι το μόνο ανεξάρτητο όργανο, η Επιτροπή απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να εξετάσει την ανάθεση σε αυτόν του συνόλου των αρμοδιοτήτων λήψης καταγγελιών για φυλετικές διακρίσεις, και παράλληλα να συνεργάζεται με τα υπόλοιπα όργανα στο πλαίσιο της εξέτασής τους.

------------------------------


ΗΝΩΜΕΝΑ
ΕΘΝΗ CERD



Διεθνής Σύμβαση γα την Εξάλειψη όλων των μορφών Φυλετικών Διακρίσεων Διανομή
ΓΕΝΙΚΗ

CERD/C/GRC/CO/
19 Αυγούστου 2009

Πρωτότυπο: ΑΓΓΛΙΚΑ

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΤΩΝ ΦΥΛΕΤΙΚΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ
Εβδομηκοστή πέμπτη σύνοδος
3-28 Αυγούστου 2009


ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΥΠΟΒΛΗΘΕΙΣΩΝ ΑΠΟ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ
ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 9 ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ
Καταληκτικές παρατηρήσεις της Επιτροπής
για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων

ΕΛΛΑΔΑ
[μετάφραση του ΕΠΣΕ στα ελληνικά από το αγγλικό πρωτότυπο]

1. Η Επιτροπή εξέτασε τη συνδυασμένη δέκατη έκτη έως δέκατη ένατη περιοδική έκθεση της Ελλάδας, η οποία υποβλήθηκε ως ενιαίο κείμενο, κατά την 1944η και 1945η συνεδριάσεις της (CERD/C/SR.1944 and 1945), στις 10 και 11 Αυγούστου 2009. Κατά την 1963η συνεδρίασή της (CERD/C/SR.1963), στις 24 Αυγούστου 2009, η Επιτροπή υιοθέτησε τις ακόλουθες καταληκτικές παρατηρήσεις.

Α. Εισαγωγή

2. Η Επιτροπή καλοδέχεται την υποβολή της έκθεσης από το Κράτος μέλος, τις απαντήσεις στον κατάλογο θεμάτων, καθώς και τις συμπληρωματικές πληροφορίες που δόθηκαν προφορικά από την αντιπροσωπεία. Η Επιτροπή έκρινε ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η αντιπροσωπεία απάντησε με ειλικρινή και εποικοδομητικό τρόπο στις ερωτήσεις και τα σχόλια που τέθηκαν από τα μέλη της Επιτροπής. Η Επιτροπή καλοδέχεται την υψηλή ποιότητα της έκθεσης του Κράτους μέλους, η οποία ακολουθεί τις κατευθυντήριες οδηγίες της Επιτροπής.

B. Θετικές πλευρές

3. Η Επιτροπή καλοδέχεται τη θέσπιση του Νόμου 3304/2005 για την «Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού» το 2005.

4. Η Επιτροπή καλοδέχεται την τροπολογία με την προσθήκη της παραγράφου 3 στο Άρθρο 79 του Ποινικού Κώδικα το 2008, η οποία προβλέπει ότι η τέλεση ενός αδικήματος με κίνητρο το εθνοτικό, φυλετικό ή θρησκευτικό μίσος αποτελεί επιβαρυντική περίσταση.

5. Η Επιτροπή καλοδέχεται τη δημιουργία της Επιτροπής Ίσης Μεταχείρισης και τις νέες αρμοδιότητες που ανατέθηκαν στο Συνήγορο του Πολίτη για την προώθηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης.

6. Η Επιτροπή καλοδέχεται το «Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Δράσης για την κοινωνική ένταξη των Ελλήνων Ρομά» και το νόμο του 2005 για την ένταξη των πολιτών τρίτων χωρών που κατοικούν νόμιμα στην ελληνική επικράτεια, και αναγνωρίζει τη σημασία των ειδικών μέτρων και των άλλων θετικών βημάτων που έχουν ήδη ληφθεί.

7. Η Επιτροπή καλοδέχεται την πρόσφατη κύρωση από το Κράτος μέλος του προαιρετικού πρωτοκόλλου στη Σύμβαση για την Εξάλειψη των Διακρίσεων σε βάρος των Γυναικών, καθώς επίσης και την κύρωση των δύο προαιρετικών πρωτοκόλλων της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

Γ. Ανησυχίες και συστάσεις

8. Η Επιτροπή σημειώνει την εξήγηση που δόθηκε από το Κράτος μέλος για το λόγο για τον οποίο μόνο οι Έλληνες πολίτες που ανήκουν στη Μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, όπως προβλέπεται από την Συνθήκη της Λωζάννης του 1923, εμπίπτουν στην έννοια του όρου “μειονότητα” και αναγνωρίζονται ως τέτοια.

Η Επιτροπή, αναφερόμενη στη δική της Γενική Σύσταση Αρ. 8 (1990) όσο αφορά την ερμηνεία και εφαρμογή του άρθρου 1, παράγραφοι 1 και 4 της Σύμβασης και υπενθυμίζοντας τη δική της Γενική Σύσταση Αρ. 20 (1996) για το άρθρο 5 της Σύμβασης, καλεί το Κράτος μέλος να διασφαλίσει τη χωρίς διακρίσεις εφαρμογή κάθε δικαιώματος και ελευθερίας που αναφέρεται στο άρθρο 5 της Σύμβασης για όλες τις ομάδες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Σύμβασης. Η Επιτροπή απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να διεξάγει έρευνα προκειμένου να αξιολογηθεί και να εκτιμηθεί με αποτελεσματικό τρόπο η εμφάνιση φυλετικών διακρίσεων στη χώρα, με ιδιαίτερη έμφαση στις διακρίσεις με βάση την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, και να λάβει στοχευμένα μέτρα για την εξάλειψη αυτών των διακρίσεων.

9. Η Επιτροπή σημειώνει ότι η Μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης αποτελείται από Τουρκική, Πομακική και Ρομά εθνοτικές ομάδες και ότι η Κυβέρνηση επιθυμεί να διασφαλίσει το δικαίωμά τους στη χρήση των δικών τους γλωσσών.

Η Επιτροπή ζητά από το Κράτος μέλος να περιλάβει στην επόμενη έκθεσή του πληροφορίες για τα μέτρα που έλαβε για να προστατεύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα αυτών των ομάδων και το δικαίωμα στην ταυτότητά τους.

10. Η Επιτροπή ανησυχεί για το ότι το Κράτος μέλος δεν εφαρμόζει αποτελεσματικά τις νομικές διατάξεις που αποσκοπούν στην εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων και ιδίως αυτές που σχετίζονται με την ποινική δίωξη και την τιμωρία των εγκλημάτων με ρατσιστικό κίνητρο.

Η Επιτροπή καλεί το Κράτος μέλος να διασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή όλων των νομικών διατάξεων που αποσκοπούν στην εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων καθώς και το ότι τα εγκλήματα με ρατσιστικό κίνητρο θα διώκονται ποινικά και θα τιμωρούνται με αποτελεσματικό τρόπο.
Η Επιτροπή περαιτέρω ζητά από το Κράτος μέλος να παράσχει στην επόμενη έκθεσή του επικαιροποιημένες πληροφορίες όσον αφορά την εκ μέρους των δικαστηρίων εφαρμογή των ποινικών διατάξεων που τιμωρούν πράξεις φυλετικών διακρίσεων, όπως αυτές που περιλαμβάνονται στο Νόμο 927/1979. Τέτοιες πληροφορίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν τον αριθμό και τη φύση των υποθέσεων ενώπιον της δικαιοσύνης, τις καταδίκες που αποφασίστηκαν και τις ποινές που επιβλήθηκαν, όπως και κάθε αποζημίωση ή άλλης μορφής αποκατάσταση που παρασχέθηκε στα θύματα αυτών των πράξεων.

11. Η Επιτροπή ανησυχεί από αναφορές για τη διάδοση ρατσιστικών στερεοτύπων και μισαλλόδοξων σχολίων από συγκεκριμένες οργανώσεις και ΜΜΕ κατά προσώπων που ανήκουν σε διαφορετικές εθνοτικές και φυλετικές ομάδες.

Η Επιτροπή απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να λάβει αποτελεσματικά μέτρα για την τιμωρία των οργανώσεων και ΜΜΕ που είναι ένοχα τέτοιων πράξεων. Περαιτέρω απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να απαγορεύσει συγκεκριμένα νεο-ναζιστικές ομάδες από την επικράτειά του και να λάβει πιο αποτελεσματικά μέτρα για να διασφαλίσει την ανεκτικότητα απέναντι σε πρόσωπα με διαφορετική εθνοτική καταγωγή.

12. Η Επιτροπή ανησυχεί για τις αναφερόμενες υποθέσεις κακομεταχείρισης αιτούντων άσυλο και παράνομων μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων των ασυνόδευτων ανηλίκων.

Η Επιτροπή απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να λάβει πιο αποτελεσματικά μέτρα που είναι αναγκαία για να αντιμετωπίζονται ανθρώπινα οι αιτούντες άσυλο και να ελαττωθεί όσο περισσότερο είναι δυνατό η περίοδος κράτησης των αιτούντων άσυλο, και ιδιαιτέρα των παιδιών.

13. Η Επιτροπή σημειώνει με ανησυχία πληροφορίες για υποθέσεις κακομεταχείρισης και υπερβολικής χρήσης βίας από την Ελληνική Αστυνομία σε βάρος προσώπων που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες, ιδίως τους Ρομά.

Αναφερόμενη στη Γενική Σύσταση Αρ. 31 (2005) για την αποτροπή των φυλετικών διακρίσεων στην απονομή και λειτουργία του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης, η Επιτροπή ενθαρρύνει το Κράτος μέλος να λάβει περαιτέρω μέτρα για την καταπολέμηση της κατάχρησης εξουσίας και την αποτροπή της κακομεταχείρισης από την αστυνομία ανθρώπων που ανήκουν σε διαφορετικές φυλετικές και εθνοτικές ομάδες, για τη διασφάλιση ότι αυτές οι πράξεις διώκονται ποινικά και τιμωρούνται από τις δικαστικές αρχές με αποτελεσματικό τρόπο, και να εντάξει περισσότερα μέλη της κοινότητας των Ρομά στην αστυνομία.

14. Λαμβάνοντας υπόψη τη διαπλοκή (intersectionality) ανάμεσα σε εθνοτική ταυτότητα και θρήσκευμα, η Επιτροπή ανησυχεί για τις πληροφορίες που αφορούν συγκεκριμένες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι Μουσουλμάνοι που ανήκουν σε διαφορετικές εθνοτικές ομάδες ως προς τη λατρεία της θρησκείας τους.

Η Επιτροπή υπενθυμίζει την υποχρέωση του Κράτους μέλους να διασφαλίσει ότι όλα τα πρόσωπα απολαμβάνουν το δικαίωμά τους στην ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας χωρίς διακρίσεις που βασίζονται στη φυλή, το χρώμα, την προέλευση ή την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, σύμφωνα με το Άρθρο 5 της Σύμβασης.

15. Η Επιτροπή ανησυχεί για τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν ορισμένες εθνοτικές ομάδες ως προς την άσκηση της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι και σχετικά με αυτό το θέμα σημειώνει τις πληροφορίες για την αναγκαστική διάλυση και άρνηση εγγραφής μερικών συλλόγων που περιλαμβάνουν στον τίτλο τους λέξεις όπως «μειονότητα», «τουρκικός/ή» ή «μακεδονικός/ή», καθώς και την εξήγηση μιας τέτοιας απόρριψης.

Η Επιτροπή απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να θεσπίσει μέτρα για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής απόλαυσης από πρόσωπα που ανήκουν σε κάθε κοινότητα ή ομάδα, του δικαιώματος στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι καθώς και στα πολιτισμικά τους δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος χρήσης των μητρικών γλωσσών.

16. Ενώ αναγνωρίζει τα σημαντικά ειδικά μέτρα που έχουν ήδη θεσπιστεί για την κοινωνική ένταξη των Ρομά, η Επιτροπή ανησυχεί για τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι Ρομά όσον αφορά την πρόσβαση στην εργασία, στη στέγαση, στην ιατρική περίθαλψη και στην εκπαίδευση.

Η Επιτροπή απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να προχωρήσει σε αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του «Ολοκληρωμένου Προγράμματος Δράσης για την κοινωνική ένταξη των Ελλήνων Ρομά» σε διαβούλευση με τις εμπλεκόμενες κοινότητες και να πάρει επαρκή μέτρα για την αποτελεσματική βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Ρομά, σύμφωνα με το άρθρο 5 της Σύμβασης και τη Γενική Σύσταση Αρ. 27 (2000) για τις διακρίσεις εις βάρος των Ρομά.

17. Η Επιτροπή ανησυχεί για τη φερόμενη περιορισμένη πρόσβαση σε ποιοτική μειονοτική εκπαίδευση για την Τουρκόφωνη μειονότητα της Δυτικής Θράκης.

Η Επιτροπή απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να βελτιώσει την ποιότητα της εκπαίδευσης για τις ευάλωτες εθνοτικές ομάδες και για τη μουσουλμανική μειονότητα, μεταξύ άλλων και με την επιμόρφωση δασκάλων που ανήκουν σε αυτές τις ομάδες, να διασφαλίσει την ύπαρξη επαρκούς αριθμού σχολείων μέσης εκπαίδευσης και την ίδρυση νηπιαγωγείων που θα διδάσκουν στη μητρική γλώσσα των μαθητών τους.

18. Η Επιτροπή σημειώνει την κατανομή αρμοδιοτήτων ανάμεσα στο Συνήγορο του Πολίτη, την Επιτροπή Ίσης Μεταχείρισης και την Επιθεώρηση Εργασίας (παρ. 253 της έκθεσης του Κράτους μέλους).

Καθώς ο Συνήγορος του Πολίτη είναι το μόνο ανεξάρτητο όργανο, η Επιτροπή απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να εξετάσει την ανάθεση σε αυτόν του συνόλου των αρμοδιοτήτων λήψης καταγγελιών για φυλετικές διακρίσεις, και παράλληλα να συνεργάζεται με τα υπόλοιπα όργανα στο πλαίσιο της εξέτασής τους.

19. Λαμβάνοντας υπόψη το αδιαίρετο όλων των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η Επιτροπή ενθαρρύνει το Κράτος μέλος να εξετάσει την κύρωση εκείνων των διεθνών συνθηκών για τα ανθρώπινα δικαιώματα που δεν έχει ακόμη κυρώσει, και ιδιαίτερα τις συνθήκες που περιέχουν διατάξεις με άμεση επίπτωση στο θέμα των φυλετικών διακρίσεων, όπως η Διεθνής Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων Όλων των Εργαζόμενων Μεταναστών και των Μελών των Οικογενειών τους (1990).

20. Η Επιτροπή απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να λάβει υπόψη, κατά την εφαρμογή της Σύμβασης στην εσωτερική έννομη τάξη, τη Διακήρυξη και το Πρόγραμμα Δράσης που υιοθετήθηκαν στο Durban [Ν. Αφρικής] το Σεπτέμβριο 2001 από το Παγκόσμιο Συνέδριο κατά του Ρατσισμού, των Φυλετικών Διακρίσεων, της Ξενοφοβίας και της σχετικής Μισαλλοδοξίας, καθώς και του Εγγράφου Συμπερασμάτων του Συνεδρίου Αξιολόγησης της Διαδικασίας Durban, που έγινε στη Γενεύη τον Απρίλιο 2009. Η Επιτροπή ζητά από το Κράτος μέλος να συμπεριλάβει στην επόμενη περιοδική έκθεσή του πληροφορίες για σχέδια δράσης και άλλα μέτρα που ελήφθησαν για την εφαρμογή της Διακήρυξης και του Προγράμματος Δράσης Durban σε εθνικό επίπεδο.

21. Η Επιτροπή απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να συνεχίσει να διαβουλεύεται και να διευρύνει το διάλογό του με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που εργάζονται στο πεδίο των ανθρώπινων δικαιωμάτων, και ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση των φυλετικών διακρίσεων, σε σχέση και με την προετοιμασία της επόμενης περιοδικής έκθεσης.

22. Η Επιτροπή ενθαρρύνει το Κράτος μέλος να εξετάσει του να προβεί στην προαιρετική δήλωση που προβλέπεται από το άρθρο 14 της Σύμβασης.

23. Η Επιτροπή απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να κυρώσει τις τροπολογίες στο άρθρο 8, παράγραφος 6 της Σύμβασης, όπως αποφασίστηκαν στις 15 Ιανουαρίου 1992 κατά τη δέκατη τέταρτη σύνοδο των Κρατών μελών της Σύμβασης και υιοθετήθηκαν από τη Γενική Συνέλευση στο ψήφισμα 47/111 της 16 Δεκεμβρίου 1992. Σε σχέση με αυτό, η Επιτροπή παραπέμπει στο ψήφισμα 61/148 της Γενικής Συνέλευσης, με το οποίο καλούνται εντόνως τα Κράτη μέλη να επιταχύνουν τις διαδικασίες εσωτερικής κύρωσης όσον αφορά την τροπολογία και την ταχεία γραπτή κοινοποίηση στο Γενικό Γραμματέα της αποδοχής από αυτά της τροπολογίας.

24. Η Επιτροπή απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να κάνει άμεσα προσβάσιμες και διαθέσιμες στο κοινό τις εκθέσεις του κατά το χρόνο υποβολής τους, και να δημοσιοποιεί ανάλογα τις παρατηρήσεις της Επιτροπής για τις εκθέσεις αυτές στην επίσημη και σε άλλες κοινής χρήσης γλώσσες, με βάση την αναγκαιότητα.

25. Παρατηρώντας ότι το Κράτος μέλος υπέβαλε τη Βασική Έκθεση του [Core Document] το 2002, η Επιτροπή ενθαρρύνει το Κράτος μέλος να υποβάλλει επικαιροποιημένη έκδοση σύμφωνα με τις εναρμονισμένες κατευθυντήριες οδηγίες για τις εκθέσεις επί διεθνών συνθηκών δικαιωμάτων του ανθρώπου, ιδίως αυτές περί της κοινής Βασικής Έκθεσης, όπως αποφασίστηκε κατά την 5η Δι-Επιτροπική σύνοδο των οργάνων για τις συνθήκες ανθρώπινων δικαιωμάτων που έγινε τον Ιούνιο 2006 (HRI/GEN/2/Rev.4).

26. Σύμφωνα με το άρθρο 9, παράγραφος 1, της Σύμβασης και τον κανόνα 65 του τροποποιημένου κανονισμού λειτουργίας, μέσα σε ένα χρόνο από τις παρούσες καταληκτικές παρατηρήσεις, το Κράτος μέλος παρακαλείται να παράσχει πληροφορίες για τις ενέργειες που έκανε σε εφαρμογή των συστάσεων που περιλαμβάνονται παραπάνω στις παραγράφους 12 και 13.

27. Η Επιτροπή επίσης επιθυμεί να επιστήσει την προσοχή του Κράτους μέλους στην ιδιαίτερη σημασία των συστάσεων 10, 11 και 18 και παρακαλεί το Κράτος μέλος να παράσχει αναλυτικές πληροφορίες στην επόμενη περιοδική έκθεση για συγκεκριμένα μέτρα που θα έχουν ληφθεί για την εφαρμογή αυτών των συστάσεων.

28. Η Επιτροπή απευθύνει σύσταση στο Κράτος να αποστείλει τη συνδυασμένη εικοστή και εικοστή πρώτη εκθέσεις σε ενιαίο κείμενο, μέχρι τις 18 Ιουλίου 2013, λαμβάνοντας υπόψη τις κατευθυντήριες οδηγίες που θεσπίστηκαν από την Επιτροπή κατά την 71η σύνοδό της και να αναφέρονται στην έκθεσή αυτή όλα τα θέματα που έχουν τεθεί με τις παρούσες καταληκτικές παρατηρήσεις.

ΝΑ ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΟΥΜΕ

Στις 10 Αυγούστου 2009, πριν από την έναρξη της εξέτασης της Ελλάδας από την Επιτροπή, εκπρόσωποι της ΕΟΔΜ, του ΕΠΣΕ, του Συλλόγου Επιστημόνων Μειονότητας Δυτικής Θράκης, της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Τούρκων Δυτικής Θράκης και του Παρατηρητήριου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) έκαναν άτυπη προφορική ενημέρωση των μελών της Επιτροπής του ΟΗΕ.