Μίρκα Γκίνοβα: Σύμβολο της μακεδονικής αντίστασης

Η 26η Ιουλίου είναι ημέρα αφιερωμένη στη μνήμη της μακεδόνισσας αγωνίστριας Μίρκα Γκίνοβα .
Η Μίρκα έγινε το σύμβολο της μακεδονικής αντίστασης της δεκαετίας του ΄40 και στο όνομά της τιμώνται όλες οι Μακεδόνισες και όλοι οι Μακεδόνες αντιστασιακοί.

Γεννήθηκε το 1916 στο χωριό Ρουσίλοβο (Ξανθόγεια) της περιοχής Βοδενών.
Πήρε τη βασική της εκπαίδευση στην Κατράνιτσα (Πύργοι) και το Βόντεν, και στη συνέχεια φοίτησε στη σχολή νηπιαγωγών Καστοριάς.
Πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εργάστηκε σαν δασκάλα στα χωριά Κουτούγερι (Καισαριανά) και Βολκογιάνεβο (Λύκοι) Πέλλας.

Η φασιστική Κατοχή δεν την άφησε ασυγκίνητη και αδιάφορη.
Τα δημοκρατικά της φρονήματα γρήγορα την οδήγησαν στους κόλπους του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος του Ε.Α.Μ.
Την άνοιξη του 1943 έγινε μέλος της νεολαιίστικης οργάνωσης ΕΠΟΝ και με τη δράση της στην περιοχή Βοδενών – Οστρόβου, σύντομα αναδείχθηκε σε καθοδηγητικό στέλεχος της αντίστασης.

Μετά τη λήξη του πολέμου και την αθέτηση της Συμφωνίας της Βάρκιζας από το μοναρχοφασιστικό καθεστώς των Αθηνών (Φεβρουάριος 1945) αρχίζει η δίωξη των δημοκρατικών πολιτών.
Η τρομοκρατία κατά των μακεδονικών πληθυσμών γίνεται ακόμα σκληρότερη. Έτσι, πολλοί από αυτούς επιλέγουν το δρόμο της νέας αντίστασης.
Ανάμεσά τους και η Μίρκα.

Στο συνέδριο του Ν.Ο.Φ. (Народно Ослободително Фронд – Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο), που ήταν το μακεδονικό τμήμα του Δ.Σ.Ε. (Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδος) και που οργανώνεται στη τοποθεσία Τούπτσετο, μεταξύ Κρουντσέλοβο και Βολκογιάνεβο, η Μίρκα ορίζεται υπεύθυνη στις γυναικείες υποθέσεις.
Από τη θέση αυτή αναδεικνύεται σε κορυφαίο στέλεχος του Α.Φ.Ζ. (Антифашистички Фронд на Жените – Αντιφασιστικό Μέτωπο γυναικών).
Τα φρονήματα και η πολιτική της δράση, σε συνδυασμό με την καταγωγή της, την βάζουν στο στόχαστρο των μοναρχοφασιστικών δυνάμεων.

Στις 7 Ιουλίου 1946 οργανώνουν μεγάλης κλίμακας επιχείρηση στην περιοχή όπου βρίσκεται η ομάδα της Μίρκας και καταφέρνουν να τους περικυκλώσουν και να τους συλλάβουν στην Ντόλγκα Λιβάντα (Μακρύ Λιβάδι), μεταξύ Βολκογιάνεβο και Πότσιπ.
Μαζί με την Μίρκα συλλαμβάνονται και ο πολιτικός καθοδηγητής του ΚΚΕ
Μουτσάκης – Μυστακίδης Γεώργιος από Καρασινάτσι Γουμέντζας,
η γυναίκα του Χρυσούλα,
η νοσοκόμα Ειρήνη Μαυροπουλίδου από το Βόντεν,
ο Τόμε Μιχαήλοβ από Γκούγκοβο (Βρυτά),
ο Ντιμίταρ Λίμποβ από Βλάντοβο (Άγρα),
ο Γκιόργκι Πρόιοβ από Βόντεν ,
ο Πέταρ Ποπντιμίτροβ από Βόντεν,
ο Ρίστε Στοϊάνοβ από Μεσημέρ.

Τους βασανίζουν και τους κρατούν φυλακισμένους στο Βόντεν μέχρι τις 23 Ιουλίου, οπότε τους μεταφέρουν στο Ιένιτζε Βάρνταρ ή Πάζαρ (Γιαννιτσά).
Εκεί δικάζονται από έκτακτο στρατοδικείο που δημιουργήθηκε βάσει του Γ’ Ψηφίσματος (18-6-1946) για «τη δίωξη στασιαστών» και το οποίο εφαρμόστηκε με ιδιαίτερη σκληρότητα για τους Μακεδόνες.

Κατά τη δίκη, η Μίρκα, που κατηγορούνταν ως «αυτονομίστρια του Ν.Ο.Φ.», είπε μεταξύ άλλων:

«Εγώ είμαι καθοδηγήτρια του Ν.Ο.Φ.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής αγωνίστηκα ενάντια στους Γερμανούς κατακτητές και τους Βουλγαροφασίστες Κάλτσεφ και Ντίμτσεφ οι οποίοι όρμηξαν σαν θηρία, ειδικά ενάντια σε μας τους Μακεδόνες, για να μας οδηγήσουν στα πλοκάμια της φασιστικής «ΟΧΡΑΝΑ».
Χτυπήσαμε με φανατισμό τους οχρανίτες, έτσι ακριβώς όπως πολεμήσαμε και εναντίον των Γερμανών κατακτητών.
Το Ν.Ο.Φ. δεν είναι καμία στρατιωτική οργάνωση. Είναι πολιτική δημοκρατική οργάνωση μέσα από την οποία αγωνιζόμαστε για τα δίκαια του λαού μας στην Ελλάδα.
Αγωνιζόμαστε για την ελευθερία και τη δημοκρατία…»
(Εφημ. Ελληνικός Βοράς, αρ. 8445, σελ. 14).

Φυσικά το στρατοδικείο εκτελώντας τις εντολές του καθεστώτος των Αθηνών, καταδίκασε τους έξι Μακεδόνες και τον πολιτικό καθοδηγητή του ΚΚΕ σε θάνατο, ενώ τις άλλες δύο γυναίκες, σε πολυετή φυλάκιση.

Η απόφαση προκάλεσε αίσθηση, καθώς ήταν η πρώτη απόφαση στρατοδικείου που καταδίκαζε αντιφρονούντες σε θάνατο, οι έξι από τους οποίους μάλιστα ήταν Μακεδόνες.

Την επόμενη μέρα εκδηλώθηκαν κινήσεις εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων, ώστε να τους δοθεί το δικαίωμα έφεσης, κάτι που δεν προβλεπόταν από το Γ’ Ψήφισμα.
Αυτό ανησύχησε το καθεστώς των Αθηνών, το οποίο προκειμένου να αποφύγει τυχόν ανάκληση της καταδίκης λόγω της διεθνούς πίεσης, επέσπευσε την εκτέλεση.

Έτσι οι επτά καταδικασθέντες οδηγήθηκαν έξω από την πόλη στις 26 Ιουλίου και εκτελέστηκαν πριν ακόμα βγει ο ήλιος.
Η ηρωική στάση της Μίρκας και των συντρόφων της μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα αναγνωρίστηκε από τους ίδιους τους αντιπάλους τους.
Στην ανακοίνωση της Ανώτατης Έδρας του τακτικού ελληνικού στρατού αναφέρεται μεταξύ άλλων:

«Οι εφτά εκτελεσθέντες ψύχραιμα αντιμετώπισαν το εκτελεστικό απόσπασμα και αρνήθηκαν να τους δεθούν τα μάτια.
Την μεγαλύτερη ψυχραιμία επέδειξε η δασκάλα Ειρήνη Γκίνη [Μίρκα Γκίνοβα] η οποία τραγουδούσε την διεθνή και αναφώνιζε συνθήματα, όπως ΄΄Ζήτω το ΚΚΕ΄΄, ΄΄Δυνατό Ν.Ο.Φ. και Α.Φ.Ζ.΄΄, ΄΄Ζήτω η δημοκρατία``, ΄΄Κάτω ο φασισμός΄΄».
(Βιβλίο Εθνική Αντίσταση, Μίρκα Γκίνη, Μορφές από τους νεκρούς αγωνιστές, Πολιτικές και λογοτεχνικές εκδόσεις, 1962, σελ. 16-17).

Οι εκτελεσθέντες Μακεδόνες δεν μπορούσαν να φανταστούν τότε, ότι μερικές δεκαετίες αργότερα, το Κ.Κ.Ε. στο οποίο πίστεψαν και για το οποίο θυσιάστηκα, θα τους απαρνιόταν.

Η πιο συγκινητική, όμως, μαρτυρία για το θάνατο της Μίρκα βρίσκεται σε ανώνυμο γράμμα που έστειλε στον πατέρα της ένας από τους στρατιώτες που συμμετείχε στην εκτέλεση και υπέγραψε ως «Μ», όπου γράφει:

«Κύριε Κώστα
Από τις έξη η ώρα σήμερα δυστυχώς η Ειρήνη έπαψε να ζη. Σας συγχαίρω για την κόρη που γεννήσατε. Την συνάντησα νεκρή έχοντας ένα χαμόγελο στα χείλη της και μια ηρεμία, και όταν τραγουδούσε όλοι οι παρόντες εκεί ξαφνιαστήκαμε. Στις πέντε και μισή η ώρα την πλησίασα και την ρώτησα μήπως θέλει κάτι να γράψω εκ μέρους της στους γονείς της.
Η Μίρκα μου είπε: ΄΄Πεθαίνω για κάτι που ολοκληρωτικά πιστεύω ότι είναι έντιμο, και όχι άτιμο, για μια καλύτερη ζωή για όλους τους ανθρώπους και όχι μόνο για την δική μου``.
Ήταν θαυμαστή και ανδρειωμένη, και ούτε μπροστά στον θάνατο δεν έδειξε λιποψυχία. Το ίδιο και οι υπόλοιποι έξη, αλλά περισσότερο αυτή.
Δεν γράφω αυτά τα λόγια για να πενέψω την κόρη σας, αλλά εκθέτω την ίδια την αλήθεια όπως ακριβώς την είδα. Σας στέλνω τους χαιρετισμούς μου εγώ ένας στρατιώτης, ο οποίος τυχαία παρευρίσκονταν σ’ αυτή την δύστυχη στιγμή, και είχα την επιθυμία να σας γράψω τις τελευταίες κουβέντες της αξέχαστης Ειρήνης, γνωστή σε όλους μας με το όνομα Μίρκα…
Παρ’ όλα αυτά έφυγε ευχαριστημένη και ικανοποιημένη απ’ αυτόν τον σκληρό κόσμο…»

Η Μίρκα έγινε θρύλος, τραγούδι, οδηγός….

Ο αγώνας της για ελευθερία, δημοκρατία και δικαιοσύνη συνεχίζεται.