Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος τιμώνται, η κυριλλική γραφή και γλώσσα καταδιώκονται

Στις 11 Μαϊου εορτάζεται η μνήμη των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου από την εκκλησία της Ελλάδας. Η εορτή καθιερώθηκε μόλις τη δεκαετία του ’60.

Το Μάϊο του 1993, όταν ο εθνικιστικός πυρετός για το Μακεδονικό ήταν στο απόγειό του, το Υπουργείο Παιδείας με εγκύκλιό του έδωσε εντολή να τιμηθεί η γιορτή «με εκκλησιασμό όλων των μαθητών» και «ομιλία για τη ζωή και το έργο των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου».

Οι ακτιβιστές της ΜΑ.ΚΙ.Β.Ε. επαίνεσαν αμέσως, μέσω της εφημερίδας «Ζόρα», εκείνη την ενέργεια της κυβέρνησης, γιατί τιμούσε επιτέλους δυο μεγάλες προσωπικότητες της Μακεδονίας, διεθνούς μάλιστα εμβέλειας.
Προχώρησαν, όμως, και σε μία παραίνεση που προκάλεσε αμηχανία:
«Καιρός είναι να τιμηθεί και το έργο τους, που είναι η κυριλλική γραφή και η διαμόρφωση της γλώσσας στην οποία μετέφρασαν τα εκκλησιαστικά συγγράμματα».

Μόνο χάρη στην αναζωπύρωση του Μακεδονικού στις αρχές της δεκαετίας του ’90 θυμήθηκαν τους δυο Μακεδόνες αγίους. Αυτούς τους Θεσσαλονικείς τιμούσαν μέχρι τότε σε πάρα πολλές χώρες, κυρίως της ανατολικής Ευρώπης, ενώ στον τόπο καταγωγής τους καθόλου.
Το 1980 ο πάπας Ιωάννης Παύλος ο Β’ τους ανακήρυξε σε συμπροστάτες της Ευρώπης μαζί με τον Άγιο Βενέδικτο.
Επί πλέον όλοι τους ήξεραν ως σλαβόφωνους Μακεδόνες, κάτι που, λόγω Μακεδονικού έπρεπε να αλλάξει.

Στη Θεσσαλονίκη ολοκλήρωσαν σε χρόνο ρεκόρ ιερό ναό προς τιμή τους.
Το 1992 δημιούργησαν χορωδία του Ι.Ν. Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, η οποία βέβαια δεν ψέλνει στη γλώσσα τους, ούτε προωθεί την κυριλλική γραφή. Δημιουργήθηκε για πολιτικούς λόγους
Η χορωδία προωθήθηκε από την ελλαδική εκκλησία και κυρίως από τον αντιμακεδόνα μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Άνθιμο, και δεν περιορίζεται στην εξυπηρέτηση των αναγκών του ναού, αλλά κάνει δεκάδες περιοδείες στην Ελλάδα και το εξωτερικό (πάνω από 250!!!).

Υπόψη ότι ο Άνθιμος κατάγεται από τον Πύργο Ηλείας και το επώνυμό του είναι Ρούσας. Ρούσα στα μακεδονικά λέγεται η ξανθή. Προφανώς κατάγεται από τους εξελληνισμένους Σλάβους της Πελλοπονήσου.
Υποστηρίζει όμως, όπως και πολλοί άλλοι, ότι οι Κύριλλος και Μεθόδιος «δεν είναι Σλάβοι, αλλά Έλληνες ιεραπόστολοι».
Ότι λάμπει από το παρελθόν, δικό τους είναι.
Αγνοούν ότι την εποχή εκείνη, καθώς και τουλάχιστον άλλα χίλια χρόνια πριν, δεν υπήρχε λαός ή άτομα που να αποκαλούνται Έλληνες στην καταγωγή.

Η ζωή και η δράση Κυρίλλου και Μεθοδίου

Ήταν γιοί του Ρωμαίου (Βυζαντινού) αξιωματούχου Λέοντα και γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στη Θεσσαλονίκη. Υπάρχουν αναφορές που λένε ότι επισκέπτονταν συχνά τους συγγενείς τους στο Σοχό Θεσσαλονίκης, κάτι που σημαίνει ότι γενέτειρα των γονιών τους ή κάποιου από αυτούς ήταν ο Σοχός.

Ο μεγαλύτερος αδελφός, ο Μεθόδιος (820-885) είχε το κοσμικό όνομα Μιχαήλ και εκπαιδεύτηκε για να καταλάβει κρατικά αξιώματα.
Ο Κύριλλος (827-869) είχε το κοσμικό όνομα Κωνσταντίνος και σπούδασε φιλολογία, φιλοσοφία και θεολογία. Εκτός από τη μητρική του γλώσσα γνώριζε και ελληνικά, λατινικά, εβραϊκά, αραβικά κ.α.
Ήταν συνεργάτης του πατριάρχη Φώτιου, ο οποίος τον χρησιμοποίησε σε αποστολές όχι μόνο θρησκευτικού χαρακτήρα, αλλά και πολιτικού.
Το 860 τον έστειλε στην Κριμαία με σκοπό να διαδώσει εκεί το χριστιανισμό.

Το 862 ο ηγεμόνας της Μοραβίας (σημερινή Τσεχία) Ρόστισλαβ επεδίωξε συμμαχία με το Βυζάντιο, από το οποίο ζήτησε ιεροκήρυκες για να διδάξουν το χριστιανισμό στους λαούς της περιοχής. Ο λόγος ήταν καθαρά πολιτικός.

Ο Ροστισλαβ κατάφερε να αυτονομηθεί από την αυτοκρατορία των Φράγκων, οι οποίοι ως γνωστό αυτοαποκαλούνταν αυτοκράτορες της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και είχαν βλέψεις στα Βαλκάνια. Εκείνοι υπονόμευαν την αυτονομία του, χρησιμοποιώντας ως δούρειο ίππο τον χριστιανισμό του πάπα, ο οποίος είχε ως επίσημη γλώσσα τη λατινική.

Ο Ροστισλαβ αναγκάστηκε να στραφεί προς το Βυζάντιο και μιμούμενος το παράδειγμά του, που χρησιμοποιώντας ως ενοποιητικό στοιχείο τον ελληνόφωνο χριστιανισμό, είχε καταφέρει να επιβληθεί σε πολλούς λαούς, επιχείρησε να χρησιμοποιήσει τον χριστιανισμό ως στοιχείο ενίσχυσης της εξουσίας του.
Επειδή όμως οι λαοί της περιοχής, παρά τις λατινικές επιρροές, ομιλούσαν σλαβικές διαλέκτους, σκέφτηκε την ανάδειξη αυτών των διαλέκτων ως εκκλησιαστικής και κρατικής γλώσσας.

Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μιχαήλ Γ’ και ο πατριάρχης Φώτιος διείδαν τα εκκλησιαστικά και πολιτικά οφέλη και ως «συμμαχική βοήθεια» έστειλαν στον Ροστισλαβ του ιεραπόστολους Κύριλλο και Μεθόδιο.

Η επιλογή τους δεν μπορεί να ήταν τυχαία. Η δημιουργία αλφαβήτου και η μετάφραση των χριστιανικών βιβλίων σε μια άλλη γλώσσα, που μέχρι τότε δεν είχε δική της γραφή και δεν διδάσκονταν στις βυζαντινές σχολές, δεν είναι εύκολο να γίνει μέσα σε λίγους μήνες, από κάποιους που δε γνώριζαν καλά εκείνη τη γλώσσα και δεν είχαν ασχοληθεί σοβαρά με αυτό το ζήτημα.

Το 863 οι Κύριλλος και Μεθόδιος μαζί με μια ομάδα ιεραποστόλων εγκαταστάθηκαν στην πρωτεύουσα της Μοραβίας και δημιούργησαν σχολή, όπου δίδασκαν τη νέα γραφή που δημιούργησε ο Κύριλλος (κυριλλική) και τη γραμματική της γλώσσας. Παράλληλα άρχισαν να βαπτίζουν και τους πρώτους σλαβόφωνους χριστιανούς της περιοχής.

Όπως ήταν επόμενο ο γερμανο-λατινικός κλήρος δεν έβλεπε με καλό μάτι τη δράση των Θεσσαλονικέων ιεραποστόλων. Τους κατηγόρησε ότι παραβιάζουν το τριγλωσσικό δόγμα, βάσει του οποίου τα ιερά ευαγγέλια έπρεπε να διδάσκονται μόνο στα ελληνικά, λατινικά και εβραϊκά.

Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος οδηγήθηκαν στη Ρώμη για απολογία. Κατάφεραν όμως να πείσουν τον πάπα Ανδριανό Β΄, ότι δεν ήταν σωστό και δίκαιο, οι λαοί με σλαβικές γλώσσες να μη μπορούν να δοξολογούν το θεό στη γλώσσα τους.
Ο πάπας ενέκρινε το έργο τους και ευλόγησε τα βιβλία τους. Χειροτόνησε μάλιστα τον Μεθόδιο επίσκοπο Μοραβίας και Σλοβενίας.

Ο Κύριλλος παρέμεινε στη Ρώμη όπου λίγο αργότερα αρρώστησε και πέθανε (869). Η ταφή του έγινε με μεγάλες τιμές από τον πάπα.


Ο Μεθόδιος συνέχισε το έργο του, αλλά η εκθρόνιση του Ροστισλαβ από τους Φράγκους το 873 δημιούργησε πολλά προβλήματα στην ιεραποστολή. Το μεγαλύτερο μέρος της ιεραποστολής αναγκάστηκε να μετακινηθεί νοτιοανατολικά, όπου συνέχισε το έργο της.

Το Βυζάντιο προσπάθησε να προσεταιριστεί και πάλι τον Μεθόδιο, ο οποίος μετέβει στην Κωνσταντινούπολη και αποκατέστησε σε κάποιο βαθμό τις σχέσεις του με αυτό.
Μέχρι τότε οι λαοί του Βυζαντίου με διαφορετική μητρική γλώσσα από την επίσημη ελληνική, ήταν υποχρεωμένοι να μορφώνονται μόνο στα ελληνικά, κάτι που φυσικά προκαλούσε τη δυσαρέσκειά τους.
Η προσχώρηση των ιεραποστόλων της ομάδας του Κυρίλλου και Μεθοδίου στην παπική εκκλησία, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτή τη δυσαρέσκεια.
Η αναγνώριση του πάπα στους σλαβόφωνους πληθυσμούς των Βαλκανίων να καλλιεργήσουν τη γλώσσα τους και να την χρησιμοποιούν ως εκκλησιαστική και λογοτεχνική γλώσσα, ήταν φυσικό να προκαλέσει την συμπάθειά τους και την στροφή τους προς αυτόν.

Ο φόβος ότι οι σλαβόφωνοι των Βαλκανίων θα στραφούν προς τον πάπα και τους Δυτικούς, είναι εκείνος που ανάγκασε το πολιτικοστρατιωτικό και εκκλησιαστικό κατεστημένο του Βυζαντίου να παραχωρήσει και να σεβαστεί αυτό το δικαίωμα στους σλαβόφωνους υπηκόους του.
Υπόψη ότι εκείνη η δυσαρέσκεια είχε οδηγήσει μεγάλο μέρος των σλαβόφωνων στη συστράτευση με τους Βούλγαρους, που το 852 αποσχίστηκαν από το Βυζάντιο και δημιούργησαν ανεξάρτητο κράτος. Από τότε οι Βυζαντινοί ταυτίζουν τους σλαβόφωνους με τους Βούλγαρους.

Το μεγαλύτερο μέρος της ιεραποστολής της Μοραβίας επέστρεψε στη Μακεδονία και δημιούργησε μορφωτικό και θεολογικό κίνημα με επίκεντρο την Οχρίδα.
Έτσι έγινε η αρχή της χειραφέτησης της μακεδονικής γλώσσας και λογοτεχνίας, η οποία βέβαια εντάσσεται στη σλαβική ομάδα γλωσσών, αλλά έχει και πολλά ελληνικά, λατινικά, αρχαιομακεδονικά, θρακο-ιλλυρικά και άλλα γλωσσικά στοιχεία.
Όλα αυτά τα στοιχεία, όσο και αν δεν αρέσει σε μερικούς, αποτελούν μέρος της μακεδονικής πολιτιστικής ταυτότητας.

Έναν αιώνα μετά θα δημιουργηθεί το κράτος του Σαμουήλ το οποίο θα ιδρύσει το πατριαρχείο Οχρίδας. Οι Βυζαντινοί, ακόμα και μετά την κατάλυση του κράτους του Σαμουήλ (1018), θα σεβαστούν το δικαίωμα των ντόπιων της Μακεδονίας να συνεχίσουν να καλλιεργούν την κουλτούρα τους, αλλά και δεν θα σταματήσουν να την υπονομεύουν όσο μπορούν, κάτι που συνεχίζουν μέχρι σήμερα.

Το Βυζάντιο αναγκάστηκε, πριν χίλια περίπου χρόνια, να επιτρέψει την καλλιέργεια της κυριλλικής γραφής και της μακεδονικής διαλέκτου της εποχής εκείνης, που εξελήχθηκε στη σύγχρονη μακεδονική γλώσσα.

Η Ελλάδα αναγκάστηκε για πολιτικούς λόγους να τιμήσει τους Θεσσαλονικείς θεμελιωτές της σύγχρονης μακεδονικής γλώσσας, Κύριλλο και Μεθόδιο, κάτι που δεν έκαμνε μέχρι το 1993.
Είναι μια καλή αρχή.

Οι Μακεδόνες ανέκαθεν τιμούσαν και θα συνεχίσουν να τιμούν τους Θεσσαλονικείς Αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο.